Dikenli Tel - Joseph GLİDDEN

20. yüzyılın ortalarına gelindiğinde, dikenli tel artık zulmün simgesine dönüşmüştü, ama Joseph Gidden 1873’te icat ettiği dönemde modern dikenli tel, çiftçilerin Amerika’nın Vahşi Batısındaki sığır çobanlarına karşı kendilerini savunmasını sağlamıştı.

Gerçi çiftçi Joseph Gidden dikenli teli ilk icat edip patentini alan isim değildi, ama ondan ilk kazanç sağlayan kişi oldu. 19. yılın ilk yarısında pek çok  farklı çit telinin patenti alınmıştı; sonlara doğru alınanlar; tel üzerindeki diken işlevini gören düğümün ilkel (küt uçlu) bir biçimiydi. Ayrı bir parça olarak diken eklenmiş ilk tel örgüyü Lucien B. Smith icat etmiştir; 25 Haziran 1867’de onaylanan patentte, bu buluş, telin üzerine belirli aralıklarla dizilmiş tahta parçalarından çıkan dikenler şeklinde betimlenir, ama bu buluşu ürettiğine dair elde bir kanıt yoktur. Bir ay sonra, 23 Temmuz’da William Donison Hunt (bazen ilk patent olarak anılan) farklı tip bir dikenli telin patentini aldı.

 Bunları, 1873’te Henry M. Rose’un aldığı bir dikenli çit patenti de dahil, çeşitli tipler izledi. O yaz, Joseph Glidden ve arkadaşı, Isaac Ellwood ve Joseph Haish, Rose’un çit telini bir panayırda sergilenirken gördü. Glidden ile Haish, Rose’un buluşunu geliştirebileceklerini düşündü ve her ikisi de kendi getirdikleri yenilik için (Glüdden Ekim’de Haish ise Aralık’ta) birer patent başvurusu yaptılar. Glidden’in getirdiği yenilik, örülmüş iki telin üzerine dikeneleri doğrudan sarmaktı; bu, ilk çağdaş dikenli tel formudur. Glidden’e açtığı davayı kaybeden Haish geliştirmeye devam ederek, “S” biçimli dikenli teli icat etti (patent veriliş tarihi: 1875); her ne kadar yaptığı ürün Glidden’in teline ciddi bir rakip olmasa da, Haish’e bir servet kazandıracaktı.

Çiftçiler arazilerini dikenli telin Amerika’nın batısındaki ovalara hızla yayılması, eskiden sürülerini diledikleri yerde otlatabilen ve bu yüzden tarımı olanaksız kılan büyük sığır tüccarlarını çok kızdırdı. Bunu dikenli tel kesme savaşları ve cinayetler izlediyse de, boşunaydı: Dikenli tel, Batı’yı yerleşime açtı ve tıpkı yerleşimciler gibi tel de, olduğu yerde kaldı.

Mucit: Joseph GLİDDEN

    1813 Joseph Farwell Glidden, 18 Ocak’ta Charlestown’da (ABD) doğdu. Daha sonra Vermont’daki Middlebury Akademisinde eğitim gördü. Ardından öğretmenlik yaptı.

1873 Henry M. Rose’un Patentini almış olduğu dikenli teli bir panayırda gördü. Bunu geliştirecek bir icat yaparak 27 Ekim’de “Çit Teli” için patent başvurusunda bulundu (patent veriliş tarihi: 24 Kasım 1874)

1874 ABD Patent Bürosu, Joseph Haish’in açtığı dava sonunda Glidden’in lehine karar verdi.

1875 Glidden patent haklarının yarısını Isaac Ellwood’a sattı ve Barb Fence Company’ye ortak oldu.

1876 Buluşun patent haklarını 600 dolar artı telif hakları karşılığında, Washburn & Moen Manufacturing Co.’nun sahibi Charles Washburn’a sattı.

1891 Çeşitli davaların sonunda ABD Yüksek Mahkemesi Glidden’in patentini onayladı; ne gariptir ki, patentin geçerlilik süresi aynı yıl içinde doluyordu.

1906 Glidden 9 Ekim’de De Kalb’da öldüğünde 93 yaşındaydı.

Biliyor muydunuz?

·         1500 den fazla çeşidi olması, dikenli telleri koleksiyoncuların gözdesi haline getiriyor. Amerika’da, ender bir çit türünün 47 santimetresi 65 dolara alıcı buldu.

·         Çeşitli tipte dikenli tel için alınan patentlerin sayısı o kadar çoktu ki, bunlar hakkında bir kitap bile yazılmıştır.